نجوم وفضا

شفق های نیمکره شمالی را به لاتین ارورا بورئالیس مینامند که ترجمه ان شفق قطبی است.برای نیم کره جنوبی ان را ارورا استرالیس یا شفق جنوبی مینامند.شفق ها بیش از همه در عرض های جغرافیایی N70 و S70 درجه دیده میشوند.شفق ها در زمره جالب توجه ترین پدیده های زمینی اند.ان ها به پرده های عظیم به طول صد ها کیلومتر از نور های رنگین می مانند که بیشتر اوقات سبز اند ولی به رنگ های صورتی ارغوانی و بنفش نیز دیده میشوند.در موارد نادر شفقی قطبی ممکن است سراسر اسمان مرئی از افق تا سمت الراس را بپوشاند. تا انجا که میدانیم شفق های قطبی معمول بر هم کنش باد خورشیدی با گاز های بیرونی جو زمین اند.شکل شفق سخت متاثر از میدان مغناطیسی زمین است.امتداد حرکت ذرات خورشیدی را در چندین هزار کیلومتر اخر میدان مغناطیسی زمین هدایت میکند. [1]                                                                                                                                                                                                                                                                               جو زمین قالبا منظره ای واقعی به نام نور های شمالی یا شفق شمالی و نور های جنوبی شفق جنوبی ایجاد می کند.در چنین مواردی ناحیه هایی از آسمان که نزدیک به قطب شمال و قطب جنوب است روشنایی خاصی پیدا می کند که ممکن است شکل های گوناگونی داشته باشند:روشنایی کلی | روشنایی به شکل بادبزن و روشنایی هایی به صورت پرده هایی که از آسمان اویخته شده اند و سرانجام روشنایی سنبله ای شکل که سر به آسمان کشیده باشد منشا چنین منظره ای باد خورشیدی یعنی ذرات بارداری است که از خورشید به زمین می رسد.این ذرات با میدان مغناطیسی زمین بر هم کنش دارند و تعدادی از آنها در امتداد خطوط میدان مغناطیسی زمین به سوی قطب های شمال و جنوب آن شتاب می گیرند.وقتی این ذرات در ارتفاع 300 کیلومتری به جو وارد می شوند اتمهای تشکیل دهنده جو را بمباران و آنها را بر انگیخته می کنند.انتقال الکترون های اتم برانگیخته به پایین وقتی دسته کم موقتا در تراز انرژی 2 متوقف شود نور مریی ایجاد می کند.در این فرایند به علت وجود اتم های گوناگون و میزان گوناگون بر انگیختگی آنها احتما ایجاد برخی رنگ های طیف نور بیشتر است.مثلا مولکول های اکسیژن متمایل به تولید نور سرخ یا زرد تک اتمهای اکسیژن متمایل به تولید نور سبز و اتمهای نیتروژن متمایل به تولید نور بنفش اند.هر یک از این رنگها به خطوط عمده طیف خاصی مربوط می شوند.

شواهدی در دست است که وقتی شفق در یک قطب ظاهر می شود شفقی بسیار شبیه به همان در قطب دیگر تشکیل می شود.به نظر می رسد که الکترون ها در مدتی کمتر از یک ثانیه در امتداد خطوط مغناطیسی از یک قطب به قطب دیگر می رسند.بنابراین وسیله ای ایجاد می شود که در تشکیل شفقها عملا بین دو قطب ارتباط برقرار می شود.[2]